Portugees Oorlogsschip

Wat is nou eigenlijk een Portugees Oorlogsschip? Het is een zogeheten staatkwal, maar het is geen echte kwal. Het is een complexe kolonie van honderden poliepen van vier typen, waarbij iedere poliep zijn eigen taak heeft.
Het lichaam is een gasblaas van gemiddeld 10 tot 35 cm groot dat gevuld kan worden met lucht om het dier aan de oppervlakte te houden. Je komt het Portugees Oorlogsschip (engelse term: Portugese-man-of-war) vooral tegen in warmere zeeën. Het dier wordt zelden gesignaleerd in de Noordzee, maar gemiddeld zo’n 2 à 3x per jaar wordt het Portugees Oorlogsschip in zee bij Curacao gezien. Ze kunnen niet echt zelf bepalen waar ze heen gaan. Ze drijven mee met de stroming. Het dier heeft de naam te danken aan ontdekkingsreizigers uit de 16e eeuw. In die tijd waren de Portugezen op zee het machtigste land en werd de doorsnee zeeman bang bij het zien van een de Portugese oorlogsvloot.

Lange tentakels

Een Portugees Oorlogsschip is redelijk makkelijk te herkennen. Zie je iets drijven dat lijkt op een doorzichtige roze/paars getinte plastic zak gevuld met lucht, ga dan niet de zee in en waarschuw anderen die wel in zee zwemmen.
Het gevaar van een Portugees Oorlogsschip zit in de tentakels die 15 tot 50 (!!) meter lang kunnen worden, gemiddeld zijn de tentakels zo’n 30 mtr. lang. Daarmee worden vooral kleine vissen gevangen. Vrijwel alle vissen zijn direct dood bij aanraking met een tentakel, door het gif dat direct ingespoten wordt. Vanwege het gif is de vis dan ook niet meer bruikbaar voor consumptie.

Hoe gevaarlijk is Portugees Oorlogsschip

Een aanraking met het Portugees Oorlogsschip voor mensen meestal niet dodelijk. Wel zal het direct een enorme pijn geven, wat kan resulteren in koorts en mogelijk zelfs een shock en/of ademhalingsproblemen. Ook kun je blaren krijgen en soms krijg je op de langere termijn donkerkleurige littekens. Er overlijden wel eens zwemmers door contact met een Portugees Oorlogsschip, maar dat komt dan vooral omdat ze in de tentakels verstrikt raken, met verlamming en mogelijk een verdrinkingsdood tot gevolg.
Mede omdat de tentakels zo lang zijn kunnen ze afbreken en van het dier wegdrijven. Hierdoor zullen de blauwe tentakels voor zwemmers helemaal lastig te zien zijn. Ook bij een dood of gestrand Portugees Oorlogsschip kunnen de tentakels nog irritatie opleveren.

Portugees Oorlogsschip op Curacao

Gelukkig komt het Portugees Oorlogsschip niet zo vaak voor op Curacao. Meestal niet vaker dan een keer of 3 à 4 per jaar wordt het dier gesignaleerd in de Curacaose zee. Doorgaans in een periode als er wat meer wind is. Pas dan wel op: als er eentje gezien is, volgen er meestal meer meldingen in de daaropvolgende dagen. Laatste meldingen Portugees Oorlogsschip bij Curacao:
2024: 26/27 oktober, 6 augustus, 29 juli
Na een melding is het algemene advies om enkele dagen alert te blijven bij alle stranden van Curaçao.

Behandeling

Ben je in aanraking geweest met een Portugees Oorlogsschip, zoek dan sowieso hulp. Vanwege de pijn kan het lastig worden om zelf de behandeling te doen. Omdat het, zoals eerder al benoemd, geen kwal is, is het niet zinvol om de plek waar je geprikt bent met urine te behandelen.
1. Verwijder de tentakels van je lichaam met een stokje o.i.d. Belangrijk: doe dit niet met je blote vingers en wrijf niet over de wond!!
2. Spoel de plek waar je geprikt bent af met azijn.
3. Dompel je geprikte plek onder in water van 45 gr. Celsius (113 gr. Fahrenheit) of warmer. Doe dit voor minimaal 45 minuten. Hiermee spoel je de prikkende cellen weg en deactiveer je het reeds geinjecteerde gif.
4. Ga er maar van uit dat je door de pijn weinig zin hebt om nog iets te ondernemen. Ga lekker naar huis.
5. Neem Vitamine C, 3 tot 5 gram. Dit helpt goed om de vergiftiging te neutraliseren. Je kunt er ook een smeersel van maken: verpulver de Vitamine C, en meng het met wat baking soda water tot je een gladde substantie hebt. Smeer de pasta op de plek waar je geraakt bent. Het is geen probleem om het er lekker dik op te smeren, herhaal dit door een paar uur lang elk kwartier zo’n 500mg te smeren.
Hiermee zul je vrij snel een verlichtend effect hebben, na ongeveer een uur zal de pijn met zo’n 90% verminderd zijn. Desondanks moet je er van uit gaan dat je de rest van de dag weinig meer zult doen.

Contact met huisarts

Ben je aanraking geweest met een Portugees Oorlogsschip, dan is het meestal niet nodig om naar de Eerste Hulp te gaan (mocht je toch willen gaan: J.H.J. Hamelbergweg, Otrobanda). Wellicht kan het wel goed zijn om contact op te nemen met een huisarts op Curacao. Hiervoor adviseren we MedPoint Curacao (Nederlandse huisartsen met focus op toeristen), tel. +5999 524 2944, ook WhatsApp.
Heb je een Portugees Oorlogsschip gezien die waarschijnlijk nog niet gerapporteerd is, neem dan z.s.m. contact op met het Ministerie van Gezondheid, Milieu en Natuur.